Dromend beslis ik om denkend te doen

Afb. 1: Le penseur / Auguste Rodin

Een blogbericht met een cryptische titel? Niet voor de studenten die de colleges Mediawijsheid volgen. De "unconference" van 25 februari j.l. stond helemaal in het teken van deze vier kernwoorden uit de leerstijlentheorie van David Kolb [1].





Samenleving 1.0 versus Samen leven 3.0
De Amerikaanse onderwijspsycholoog David Kolb (*1939) nam in zijn hoofdwerk twee case-studies op waaruit bleek dat studenten de leerstof op verschillende manieren verwerkten. Voortbordurend op het werk van psycholoog Kurt Lewin (1890-1947) plaatste hij het theoretisch leren naast het ervaringsleren [2]. Met de veranderende samenleving als uitgangspunt zouden we kunnen stellen dat de observaties van beide wetenschappers nog steeds actueel zijn:

• Het theoretisch leren is een manier die goed aansluit bij de samenleving 1.0: kennisverwerving is een onpersoonlijk proces. Aan de hand van teksten wordt de leerstof door docenten behandeld, waarbij een afstandelijke objectieve houding vereist wordt. 
• Het ervaringsleren daarentegen past bij het Samen leven 3.0: door interactie en uitwisseling van ervaringen maken leerlingen zich de leerstof eigen. 

Afb. 2: Leercyclus

De leercyclus
Lewin bestudeerde tevens het proces van actie en reflectie. Hij stelde dat het leerproces start met een concrete ervaring die geobserveerd en getheoretiseerd wordt, waarna door experimenteren nieuwe ervaringen opgedaan worden. Kolb koppelde de vier fasen van het leerproces aan vier verschillende manieren van leren. Hij noemde dit de leerstijlen:

• de denker benadert de leerstof vanuit theoretische concepten en probeert relaties te leggen met de reeds aanwezige kennis
• de beslisser leert door de theorie praktisch toe te passen onder leiding van een expert
• de doener leert via het proces van trial-and-error.
• de bezinner/de dromer reflecteert (achteraf) en neemt de tijd om tot een beslissing te komen.

Voor een goed begrip van de leerstof is het noodzakelijk om alle fasen van het leerproces te doorlopen. Het gemak waarmee een fase doorlopen wordt, is afhankelijk van de favoriete leerstijl. Kolb erkent echter ook dat per discipline een andere aanpak verlangd kan worden: de econoom zal eerder gericht zijn op theoretisch-abstracte modellen, terwijl de manager meer leert van het praktisch toepassen van de theorie. Door de disciplines te verbinden aan een leerstijl benadrukt Kolb de gelijkwaardigheid van de leerstijlen [2].

Wil je ver, ga dan samen

Deze gelijkwaardigheid sluit goed aan bij de opvattingen over het Samen leven 3.0. Binnen netwerken zijn de vaardigheden van alle individuele leden belangrijk. Nieuwe technologische ontwikkelingen maken het mogelijk mensen met verschillende leerstijlen en uit verschillende disciplines bij elkaar te brengen. Dit samenvoegen van individuele vaardigheden en leerstijlen kan leiden tot creatieve oplossingen van (mondiale) problemen.

Afb. 3: Together we're strong

Unconferencing
Eén van de manieren om het creatieve proces op gang te brengen is het organiseren van een "unconference": een bijeenkomst zonder specifiek programma, waarbij het gespreksonderwerp bepaald wordt door de deelnemers [3]. Een bijeenkomst waarbij ieders inbreng gelijkwaardig is... een typisch voorbeeld van besluitvorming 3.0. Hierdoor kunnen mijns inziens de vaardigheden van de individuele leden het beste benut worden.

Een paar jaar geleden heb ik een "anarchistische vergadering" bijgewoond. Wat me daar van bijgebleven is, is de natuurlijke manier waarop de verschillende functies verdeeld werden: als vanzelfsprekend werd gekeken naar de persoonlijke vaardigheden van de deelnemers. Dit leidde tot één van de meest constructieve vergaderingen die ik ooit heb meegemaakt. Omdat alle leden zich gewaardeerd voelden, namen zij ook actief deel aan de discussies en voelden zij zich betrokken bij de behandelde problematiek.

Omdat we nog steeds in het veranderingsproces zitten, kan deze overlegvorm bedreigend overkomen. Toch krijgt dit gedachtegoed langzamerhand meer aanhangers. Termen als co-creatie en "wisdom of crowds" kom ik de laatste maanden steeds vaker tegen in (vak)tijdschriften en kranten. Ook instituties realiseren zich namelijk dat zij door gebruik te maken van de kennis van individuen hun waarde voor de veranderende samenleving kunnen herdefiniëren.

Bronnen:

1. Driel, H. van (2013, 25 februari) College Mediawijsheid. Tilburg : Tilburg University

2. Kaldewey, J. (juni 2005) David Kolb: manieren van leren in verschillende disciplines. IN: Onderzoek van onderwijs. jrg. 34. P. 25-28. Gedownload op 3 maart 2013 van: http://igitur-archive.library.uu.nl/ivlos/2006-0803-203146/Kaldeway_Kolb.pdf
3. Joel, M. (2012, 9 februari). The death of the unconference. Gedownload van: http://www.twistimage.com/blog/archives/the-death-of-the-unconference/

afb. 1: http://historiek.net/images/stories/media/auguste-rodin-denker-560.jpg

afb. 2: http://www.dedic8.nl/?diensten/training-en-opleiding.html
afb. 3: http://www.lgbtwolverhampton.org.uk/lgbt/