Rethinking learning
Het eerste college dat ik in het tweede semester volgde, was het college Mediawijsheid van Hans van Driel [1]. Zijn colleges onderscheiden zich van de traditionele hoorcolleges, omdat hij het delen van kennis centraal stelt. Hiermee maakt hij de studenten mede-verantwoordelijk voor het leerproces en leert hij hen vaardigheden aan die belangrijk zijn voor het goed functioneren binnen de samenleving van de 21e eeuw. Tot het leerproces behoort ook het presenteren van de (opgedane) kennis in de vorm van een blog. Dit is het eerste bericht dat ik in dat kader zal schrijven.
Zoals ik in het blogbericht "van samenleving naar samen leven" [2] dat ik in het vorige semester schreef voor de colleges Beeldcultuur, al heb aangegeven, hebben technische ontwikkelingen hun stempel gedrukt op de maatschappelijke verhoudingen van de laatste decennia. Informatie- en kennisoverdracht zijn niet meer alleen voorbehouden aan gerenomeerde instanties. De meeste informatie is voor iedereen toegankelijk dankzij de nieuwe media.
In het begin van de jaren '80 van de vorige eeuw waren databases van wereldberoemde instituten slechts toegankelijk voor de "happy few". Bibliothecarissen-in-opleiding werden geacht kennis te nemen van de mogelijkheden van nieuwe technologieën. Voor hen werden excursies georganiseerd naar Utrecht, de enige plaats in Nederland waar het mogelijk was om een telefonische verbinding te maken met de Europese server van NASA in Frascati.
In de laatste twintig jaar is technisch steeds meer mogelijk geworden. Het gebruik van Internet heeft een steeds grotere vlucht genomen. De specialisten van de jaren '80 van de vorige eeuw hebben al lang niet meer het alleenrecht op het gebruik van databases. Sterker nog: de ontwikkeling naar een samenleving gebaseerd op kennisdeling noopt hen tot herbezinning van hun taak.
What digital natives want from their library
Mediawijsheid
Binnen Europa bekleedt Nederland de koppositie: meer dan 90% van de Nederlanders maakt dagelijks gebruik van het Internet om informatie op te zoeken of berichten te plaatsen op een sociale netwerksite [3]. In 1996 signaleerde de Raad voor Cultuur echter dat grote bevolkingsgroepen de vertaalslag naar de digitale samenleving niet zouden kunnen maken, omdat zij de basisvaardigheden hiertoe misten. Om actief burgerschap te bevorderen pleitte de Raad voor een programma van media-educatie. Dit programma richtte zich in eerste instantie op het overdragen van kennis en het aanleren van vaardigheden m.b.t. het gebruik van Internet. Door het aanleren van informatievaardigheden zou een mentaliteitsverandering plaatsvinden, waarbij bewustwording van en reflectie op het eigen mediagebruik tot stand zou komen.
What's in a name?
Analoog aan internationale ontwikkelingen werd al spoedig de term media-educatie vervangen door de term mediawijsheid (media literacy). Het Center for Media Literacy definieerde de opdracht die uit deze term voortvloeit, als volgt:
"...to help citizens, especially the young, develop critical thinking and media production skills needed to live fully in the 21st century media culture.The ultimate goal is to make wise choices possible [4]".
Het is frappant dat de term pas relevant werd bij de opkomst van het Internet. Was het bij de traditionele media - kranten, boeken, tijdschriften en televisieprogramma's - dan niet noodzakelijk om een wijze keuze te maken? Mijns inziens is deze houding te verklaren vanuit een gevoel van controleverlies. De betrouwbaarheid van de bron is niet meer gewaarborgd, de poortwachtersfunctie van traditionele instituties is weggevallen. Bibliothecarissen waakten ervoor dat in de collectie "betrouwbare" informatie te vinden was. Journalisten van kwaliteitskranten en nieuwsprogramma's checkten en dubbelcheckten de gegevens die zij in hun artikelen verwerkten. Alleen bij roddelbladjournalistiek werd verwezen naar de zus van de zwager van de tante van de buurman...
Produmenten
 |
| afb.1: social media icons |
Momenteel produceert deze zus echter informatie binnen de sociale netwerksites die door iedereen gelezen kan worden. Deze netwerken dragen ertoe bij dat gebruikers niet alleen consumenten maar ook producenten van informatie zijn geworden. Beeldvorming over gebeurtenissen en personen is niet meer alleen gebaseerd op controleerbare informatie.
Daarom is het belangrijk dat gebruikers zich bewust worden van de werking van nieuwe media. "Digital immigrants" zullen nooit "digital natives" worden, maar mediawijsheid kan bijdragen aan hun inburgering [5].
Bronnen:
1. Driel, H. van (2013, 21 januari) College mediawijsheid. - Tilburg : Tilburg University
2. Blogpost: http://collegesbeeldcultuur2012marlies.blogspot.nl/2012/09/van-samenleving-naar-samen-leven.html
5. De Bruyckere, P. en Smits, B. (2011) De jeugd is tegenwoordig... Culemborg : Van Duuren Media
Bronnen:
afb.1: Kerschberg, B. (2011, 28 september) Managing information risk and archiving social media. Gedownload van: http://www.forbes.com/sites/benkerschberg/2011/09/28/managing-information-risk-and-archiving-social-media/
Helder en leuk geschreven uiteenzetting van het medialandschap met bovendien een vertaalslag naar jouw vakgebied. Misschien kun je in je betoog nog iets meer ingaan op 'internet & privacy', het onderwerp van dit college. Welke ontwikkelingen zie jij in je beroepspraktijk? Signaleer je trends en bewegen die wat jou betreft in de goede richting of niet?
BeantwoordenVerwijderenKen jij overigens Bieblies? Toevallig ook een Marlies, what's in a name..., die niet alleen actief is in de bibliotheekwereld maar ook op social media.